Sądownictwo polubowne (arbitrażowe) w obecnym kształcie zostało określone ustawą z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, poprzez ustawę nowelizującą z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2005 Nr 178, poz. 1478), która dodała do ustawy część V zatytułowaną „Sąd Polubowny (Arbitrażowy)”. Ostatnią istotną zmianą była ta wynikająca z przepisów Ustawy z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 568 ze zm.), która weszła w życie 8 września 2019 r.
Zdatność arbitrażowa: Zgodnie z art. 1157 KPC, strony mogą poddać pod rozstrzygnięcie sądu polubownego spory o prawa majątkowe, z wyjątkiem spraw o alimenty oraz spory o prawa niemajątkowe, jeżeli mogą one być przedmiotem ugody sądowej.
Zapis na sąd polubowny: Poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego wymaga umowy stron, w której należy wskazać przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć. Zapis na sąd polubowny może wskazywać stały sąd polubowny jako właściwy do rozstrzygnięcia sporu. Jeżeli strony nie postanowiły inaczej, wiąże je regulamin stałego sądu polubownego obowiązujący w dacie wniesienia pozwu (art. 1161 § 1 i 3 kpc).
Zapis na sąd polubowny obejmujący spory z zakresu prawa pracy oraz wynikające z umów, których stroną jest konsument, może być sporządzony tylko po powstaniu sporu i wymaga zachowania formy pisemnej (art. 1164 oraz art. 1164[1] kpc) – oznacza to, że konieczne jest poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, następczo w drodze kompromisu.
Jeśli sprawa kwalifikuje się o rozpoznawania przed sądem polubownym istnieje możliwość aby sprawa została rozpoznana w składzie co do zasady trzech arbitrów (każda ze stron wybiera równą liczbę arbitrów, którzy następnie wybierają arbitra przewodniczącego) lub jeśli strony tak postanowią przez jednego, bądź pięciu.
Przykładowa klauzula arbitrażowa – zapis na Sąd Polubowny
Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy lub w związku z nią będą rozstrzygane przez Sąd Polubowny (Arbitrażowy) przy Związku Banków Polskich w Warszawie, według Regulaminu tego Sądu obowiązującego w dniu wniesienia pozwu.